Lịch sử cây đàn piano acoustic

Để hình thành một cây đàn piano acoustic cho người chơi như hiện nay thì loại đàn này đã trải qua hàng chục năm để có thể lên ý tưởng ra đời và hoàn thiện bộ máy bên trong. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về lịch sử cây đàn piano acoustic và quá trình phát triển loại nhạc cụ này. 

Đàn piano acoustic hiện nay thu hút sự quan tâm của rất nhiều bậc phụ huynh trong quá trình chọn lựa các loại nhạc cụ cho con em mình theo học, và hiện nay cũng có rất nhiều bạn trẻ lựa chọn piano acousitc để học tập và giải trí. Tuy nhiên không nhiều người chơi piano biết về lịch sử ra đời, hình thành và phát triển của loại nhạc cụ này. Bài viết này sẽ giới thiệu chi tiết cho bạn về lịch sử của cây đàn piano acoustic. 

I. Tổng quan về cây đàn piano acoustic

Đàn piano là một loại nhạc cụ có bàn phím (Keyboard) được phân loại vào bộ nhạc cụ gõ (percussion) hay nhạc cụ dây (string) tùy thuộc vào cách thức phân loại. Đàn piano tạo ra âm thanh bằng cách gõ vào các sợi dây thép bằng những chiếc búa bọc nỉ bật lên ngay tức thì để cho dây đàn tiếp tục ngân vang ở tần số cộng hưởng của nó. Những rung động này được truyền qua các cầu đến bảng cộng hưởng (soundboard), bộ phận khuếch đại chúng. Đàn piano gồm 88 phím đàn, được sử dụng rộng rãi ở các nước phương Tây, Châu Âu sử dụng đa dạng cho các thể loại trình diễn khán phòng, đệm hát... và hiện nay được ưa chuộng tại Việt Nam rất nhiều. Mặc dù giá thành của các loại đàn piano acoustic là tương đối cao so với mặt bằng chung, và việc di chuyển nó từ vị trí này đến vị trí khác phục vụ cho nhu cầu sử dụng cũng là rất khó khăn vì đàn piano rất cồng kềnh và nặng. Nhưng đàn piano lại chiếm được tính cảm của rất nhiều người chơi và hiện diện tại hầu hết các quốc gia trên toàn thế giới.

Bên trong cây đàn piano acoustic

Tên gọi piano được rút gọn từ pianoforte, hiếm khi được dùng ngoại trừ trong ngôn ngữ trang trọng và có nguồn gốc từ cái tên gốc tiếng Ý của nhạc cụ là gravicèmbalo col piano e forte, (có nghĩa harpchichord với âm nhẹ và mạnh). Điều này mô phỏng khả năng của đàn piano đó là thể hiện được nhiều nốt ở độ cao thấp và mạnh nhẹ khác nhau tùy vào lực đánh của người chơi. 
Hiện nay đàn piano acoustic có 2 kiểu thiết kế cơ bản là đàn grand piano (các loại đàn piano với thùng đàn nằm ngang) và đàn upright piano hay còn gọi là vertical piano (các loại đàn piano với thùng đàn đứng). Ngoài ra thì sự phát triển công nghệ kỹ thuật hiện nay còn cho ra đời các loại đàn piano với bộ máy bên trong, có thể thu âm và phát lại, tự động chơi như "có ma" đang chơi đàn. Bên cạnh đó các loại đàn piano điện (piano digital, piano kỹ thuật số) cũng thu hút được nhiều người chơi hiện nay nhờ vào mức giá rẻ, sự tiện lợi, nhỏ gọn của nó. Tuy nhiên thì âm thanh chắc chắn sẽ không thể nào "tự nhiên", hoàn hảo như đàn piano acoustic được. 

II. Lịch sử phát triển của cây đàn piano acousitc

1/ Đàn grand piano
Lấy cảm hứng từ những cây đàn clavecin (harpsichord) thời ấy, vào khoảng thế kỷ 16 và thế kỷ 17, tức là khoảng năm 1700, nhà thiết kế Bartolomeo Cristofori đã lên ý tưởng để chế tạo ra các cây đàn grand piano, với cải tiến lớn nhất đó là việc cây đàn piano này có thể sử dụng tay để chơi nhạc bằng cách gõ vào phím, thay vì dùng dụng cụ gảy như đàn clavecin trước đó, còn âm thanh thì vẫn chưa có gì thay đổi nhiều. 
Mãi cho đến những năm 1790, khi các bản thiết kế của đàn piano được công khai xuất bản, các nhà sản xuất người Đức, tiêu biểu là Gottfried Silbermann và học trò của mình mới bắt đầu phát triển đàn piano như là một loại nhạc cụ độc lập, tách biệt so với clavecin. Và từ đây thì âm nhạc mới bắt đầu có những bản nhạc được viết riêng cho đàn piano, xem nó như là một loại nhạc cụ biểu diễn. 

Đàn grand piano lấy cảm hứng từ những cây đàn harpsichord

Trong thời gian này, Đức là một trong những quốc gia đi đầu về việc nghiên cứu và phát triển đàn piano. Và trên những cây đàn do nhà thiết kế người Đức - Andreas Stein sản xuất, những nhà soạn nhạc nổi tiếng toàn cầu như: Mozart và Beethoven đã viết những tác phẩm bất hủ của mình trên đó. 
Và khi đã được nhiều người công nhận và biết đến, lúc này vấn đề của các nhà sản xuất đàn piano đó là làm sao cho loại nhạc cụ này có thể phát ra âm thanh to hơn nữa. Lúc này một loạt thay đổi, cải tiến được thực hiện trên cây grand piano như: dây đàn phải dầy hơn, bộ khung phải chắc hơn để chịu lực, thay đổi vị trí đặt dây để tiếng bass nặng và sâu hơn... Và vào những năm 1800, có rất nhiều công ty được thành lập, chuyên về sản xuất các loại đàn grand piano và còn nổi tiếng đến hiện nay như: Henry Steinway, Friedrich Beschtein, John Broadwood&sons...
2/ Đàn Upright piano (Vertical piano)
Có tài liệu cho rằng việc sản xuất thử nghiệm các cây đàn piano đứng xuất hiện ở Italy vào khoảng năm 1735-1745, nhưng cũng có nhiều người cho rằng cây đàn piano đứng đầu tiên được thử nghiệm do một người Đức Christian Ernst Friederici tạo ra, được nhiều người lúc đó gọi là "Pyramid piano" (đàn piano kim tự tháp), tên gọi dựa trên hình dáng đặc thù của nó lúc bấy giờ. Cây đàn upright piano được lấy ý tưởng từ đàn grand piano nhưng được nâng dây và soundboard (bảng cộng hưởng âm) lên vuông góc với bàn phím. Toàn khối nhạc cụ đó được đặt đứng trên một cái bệ hoặc bàn và đằng trước có các cánh cửa có thể đóng mở tự động, để lộ ra bộ dây và soundboard. Các thiết kế này mới chỉ kết hợp giữa grand và vertical piano, sử dụng các dây và soundboard của vertical piano và bộ cơ của grand piano. Các mẫu này được đưa ra vào những năm 1800 nhưng rất mờ nhạt và thua kém so với những mẫu sau này, và đến năm 1840, pyramid piano và vertical piano đã cùng đồng thời bị ngừng sản xuất.

Những cây pyramid piano đời đầu

Song song đó trong thời gian này, một số nhà thiết kế khác người Anh và Đức, trong đó nổi bật là John Landreth và William Southwell cố gắng tìm tòi để cải tiến những vấn đề chưa hợp lý ở cây đàn này như: cải tiến bộ máy để giúp chống rung, thiết kế dây đàn chồng chéo để tăng độ dài qua đó cải thiện chất âm... và sau các cải tiến này, vào những năm 1840 các loại đàn vertical piano đã tương đối hoàn chỉnh và tương tự như những cây đàn piano hiện nay chúng ta thấy. 
Cũng trong thời điểm này, có rất nhiều nhà sản xuất đàn piano ra đời, có những nhà sản xuất còn được biết đến và sử dụng nhiều cho đến hiện nay như: Steinway, Kawai, Yamaha, Baldwin... Sau khoảng thời gian đó thì các cây đàn piano hầu như không thay đổi nhiều trong sản xuất bộ máy mà chỉ thay đổi trong các thiết kế bên ngoài, kích cỡ to nhỏ của cây đàn... để mang lại hiệu quả hơn về mặt thẩm mỹ cho khách hàng. 
Bài viết tiếp theo sẽ đề cập đến Cấu trúc và cơ chế hoạt động của một cây đàn piano cho các "tín đồ" của môn nhạc cụ này. Tham khảo thêm bài viết: Các thương hiệu đàn piano secondhand đến từ nhật.